Stel: je wilt graag zorgen voor een naaste: je moeder, partner of een ander familielid. Een mantelzorgwoning in je tuin klinkt als een praktische en warme oplossing. Maar mag je er zomaar een neerzetten? Of heb je een omgevingsvergunning nodig voor een mantelzorgwoning?
Veel mensen lopen vast op deze vraag. En dat is logisch: de regels zijn niet overal hetzelfde, en het verschil tussen ‘mag wel’ en ‘mag niet’ kan afhangen van een paar meter erf of het bestemmingsplan. In deze blog leg ik uit hoe het zit: wanneer heb je een vergunning nodig, wat zijn de voorwaarden, en wat kun je doen als je er eentje nodig hebt?
Je krijgt heldere voorbeelden en praktische tips. Zo weet jij straks precies waar je aan toe bent.
Wat is een mantelzorgwoning precies?
Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woonruimte op hetzelfde perceel als een hoofdwoning, bedoeld voor iemand die intensieve zorg nodig heeft van iemand uit diens directe omgeving. Denk aan een prefabunit in de tuin, een verbouwde garage of een aparte aanbouw. De woning is bedoeld voor een ouder, kind, vriend of ander familielid dat zorg nodig heeft — én waarbij die zorg onbetaald en dagelijks wordt gegeven.
Belangrijk is dat het geen permanente woning is. Zodra de zorgbehoefte stopt, moet de woning verwijderd worden of aangepast voor ander gebruik. De overheid stelt dat mantelzorg alleen geldt als er sprake is van directe zorgrelatie, zoals bevestigd kan worden met een verklaring van een huisarts of wijkverpleegkundige.
Een mantelzorgwoning combineert zelfstandigheid met nabijheid. Je biedt iemand een veilige, eigen plek, terwijl je als mantelzorger toch altijd in de buurt bent.
Wanneer is een omgevingsvergunning nodig voor een mantelzorgwoning?
Of je een omgevingsvergunning nodig hebt voor een mantelzorgwoning hangt sterk af van jouw specifieke situatie. In sommige gevallen mag je vergunningsvrij bouwen, maar er zijn ook omstandigheden waarin je wel degelijk een vergunning moet aanvragen.
Geen vergunning nodig als:
- De mantelzorgwoning op het achtererf wordt geplaatst.
- Je voldoet aan de maximale afmetingen en bouwregels uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL).
- De woning tijdelijk is en na beëindiging van de zorgrelatie verwijderd wordt.
- De hoofdwoning op het perceel al legaal bestaat.
Wel een vergunning nodig als:
- Je buiten het bouwvlak bouwt, of op een plek die niet als erf is aangewezen.
- De woning niet binnen de standaard bouwregels valt (bijvoorbeeld qua hoogte of oppervlakte).
- Je bouwt binnen een beschermd dorps- of stadsgezicht.
- Je gemeente aanvullende eisen stelt in het bestemmingsplan.
Een concrete situatie: woon je in een woonwijk met een ruime achtertuin, dan mag je in veel gevallen vergunningsvrij bouwen. Maar wil je in een buitengebied bouwen of gebruik maken van een bestaand bijgebouw dat niet voldoet aan de normen, dan is een vergunning vaak wél nodig.
Welke regels en voorwaarden gelden er?
Zelfs als je geen omgevingsvergunning nodig hebt voor een mantelzorgwoning, zijn er duidelijke regels waar je je aan moet houden. Die regels zijn bedoeld om ongewenste situaties en misbruik te voorkomen, en verschillen soms per gemeente.
Dit zijn de belangrijkste voorwaarden:
- Tijdelijkheid: De mantelzorgwoning mag alleen bestaan zolang er daadwerkelijk sprake is van mantelzorg. Zodra de zorgrelatie eindigt, moet de woning worden verwijderd of de functie worden aangepast.
- Bestemmingsplan en erfgrenzen: De woning moet binnen het bestemmingsplan passen en op het achtererf worden geplaatst.
- Bouwtechnische eisen: Ook vergunningsvrije woningen moeten voldoen aan het BBL (Besluit bouwwerken leefomgeving). Denk aan brandveiligheid, constructie en bereikbaarheid.
- Aantoonbare zorgrelatie: De zorgbehoefte moet bevestigd worden, vaak met een verklaring van een huisarts of wijkverpleegkundige.
- Één huishouden: De mantelzorgwoning mag niet worden gebruikt als zelfstandige huurwoning voor iemand zonder zorgbehoefte.
Controleer dus altijd de regels in jouw gemeente. Dat voorkomt verrassingen en mogelijke aanpassingen achteraf.
Wat als je zonder vergunning bouwt?
Bouwen zonder omgevingsvergunning terwijl die wél vereist is, kan vervelende gevolgen hebben. Gemeenten controleren regelmatig of er vergunningsplichtige bouwwerken zijn geplaatst, en als blijkt dat je niet aan de regels voldoet, dan kun je het volgende verwachten:
- Bouwstop of last onder dwangsom: De gemeente kan eisen dat de bouw direct wordt stilgelegd of dat je alsnog een vergunning aanvraagt — met kans op afwijzing.
- Boetes of herstelmaatregelen: Je kunt een flinke boete krijgen, en in sommige gevallen wordt je verplicht de mantelzorgwoning weer te verwijderen.
- Problemen bij verkoop of hypotheek: Illegale bouw kan de verkoopwaarde van je woning verlagen of een hypotheektraject bemoeilijken.
Kortom: beter voorkomen dan genezen. Twijfel je of je een vergunning nodig hebt? Laat je adviseren en regel het goed.
WILTEK helpt bij jouw vergunningsaanvraag
Twijfel je of je een vergunning nodig hebt? Of weet je zeker dat je er een moet aanvragen, maar zie je op tegen de regels en tekeningen? Dan sta je er niet alleen voor. WILTEK is gespecialiseerd in alles wat komt kijken bij een omgevingsvergunning — van tekeningen tot volledige aanvragen.
Wat WILTEK voor je doet:
- Persoonlijk advies over jouw situatie, afgestemd op jouw bouwplannen en de geldende regelgeving.
- Opstellen van bouwtekeningen, constructieberekeningen en indien nodig aanvullende rapportages.
- Indienen van een volledige aanvraag die voldoet aan alle eisen van de gemeente.
Ben je klaar om een aanvraag te starten? Lees dan verder op onze pagina over omgevingsvergunning aanvragen.
Of neem direct contact met ons op via:
Conclusie: weet waar je aan toe bent
Een mantelzorgwoning is een prachtige manier om dichtbij een naaste te kunnen zorgen. Maar voordat je begint met bouwen, is het essentieel om uit te zoeken of je een omgevingsvergunning nodig hebt voor een mantelzorgwoning. De regels zijn niet altijd even duidelijk, en een kleine afwijking kan grote gevolgen hebben.
Of je nu vergunningsvrij mag bouwen of juist een aanvraag moet doen: zorg dat je weet waar je aan toe bent. WILTEK helpt je daar graag bij — van advies tot volledige aanvraag. Neem gerust contact op of vraag direct een offerte aan.
